Σχολικοί βαθμοί: κίνητρο για μάθηση ή πηγή άγχους;

Οι γονείς θέλουν το καλύτερο για τα παιδιά τους και προσπαθούν με κάθε τρόπο να εξασφαλίσουν ένα όμορφο, ασφαλές μέλλον για αυτά. Έτσι, συχνά “θεοποιούν” την σχολική επίδοση και σπρώχνουν τα βλαστάρια τους στην βαθμοθηρία, θεωρώντας ότι οι καλοί βαθμοί θα οδηγήσουν σε μια πετυχημένη μελλοντική ζωή.

Συχνά δε, θεωρούν ότι η επιβίωση στο ανταγωνιστικό περιβάλλον του σχολείου θα θωρακίσει τα παιδιά τους με δεξιότητες απαραίτητες για την επιβίωση στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας. Στην πραγματικότητα όμως, αυτό που πρέπει να εμφυσήσουμε στα παιδιά μας είναι η αγάπη για την μάθηση και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να φερόμαστε λες και οι βαθμοί είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι βαθμοί επηρεάζουν τον τρόπο που το παιδί βλέπει τον εαυτό του, τον τρόπο που βλέπει το σχολείο αλλά και την στάση του προς την μαθησιακή διαδικασία. Αν σε αυτό προσθέσουμε την ανάγκη για γονική επιβράβευση, κατανοούμε ότι μια έντονα αρνητική αντίδραση του γονιού μπορεί να έχει τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Ποιος είναι ο καλός μαθητής;

1. Αυτός που έχει μια ικανοποιητική, σταθερή επίδοση στα σχολικά μαθήματα και δεν έχει σημαντικά μαθησιακά κενά.

2. Αυτός που είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του, επιμελής στις εργασίες του, δραστήριος στις σχολικές δραστηριότητες.

3. Αυτός που οργανώνει το διάβασμα του και πειθαρχεί στις υποχρεώσεις του.

4. Αυτός που παίρνει στα σοβαρά την ανατροφοδότηση δασκάλου και γονιών και προσπαθεί να μάθει από τα λάθη του, ώστε να γίνει καλύτερος.

5. Αυτός που έχει μια συνετή συμπεριφορά μέσα στην τάξη: προσέχει, είναι συγκεντρωμένος, δεν αφαιρείται, έχει απορίες.

6. Αυτός που σέβεται τον δάσκαλο, τους συμμαθητές και τους κανόνες του σχολείου.

7. Αυτός που διατηρεί μια ισορροπία ανάμεσα στην προσωπική και την σχολική ζωή.

Τι συνέπειες έχει η βαθμοθηρία;

Η βαθμοθηρία δεν δημιουργεί ανθρώπους μου διαβάζουν επειδή αγαπούν την γνώση. Έτσι, μπορεί να οδηγήσει στα παρακάτω:

1. Ο μαθητής να μην ενδιαφέρεται για γνώσεις πέρα από αυτές που απαιτούνται για να πάρει καλό βαθμό.

2. Ο μαθητής να διαβάζει μόνο και μόνο για να κερδίσει την επιβράβευση και την αποδοχή των γονιών του, χωρίς κανένα εσωτερικό κίνητρο.

3. Ο μαθητής να βιώσει τόσο έντονη πίεση που να οδηγηθεί σε σχολική αποτυχία.

4. Ο μαθητής να γίνει ένα μονόπλευρο ενήλικο άτομο που ενδιαφέρεται μόνο για την επαγγελματική επιτυχία και την αποδοχή του εργοδότη.

    

Γιατί όμως παίρνει κακούς βαθμούς;

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που ένα παιδί μπορεί να αποκτήσει αρνητική στάση προς το σχολείο:

1.  Μαθησιακές δυσκολίες.

2.  Κακές σχέσεις με τους συμμαθητές ή/και bullying.

3.  Κακές σχέσεις με τον δάσκαλο.

4.  Ακατάλληλες συνθήκες για μελέτη στο σπίτι(π.χ φασαρία ή ανυπαρξία χώρου μελέτης).

5.  Ελλιπής ξεκούραση του παιδιού, φορτωμένο πρόγραμμα.

6.  Έλλειψη εσωτερικού κινήτρου για τα μαθήματα.

7.  Αντίδραση προς τους γονείς ή ανάγκη για προσοχή(έστω και αρνητική).

8.  Προσπάθεια να μοιάσει με την παρέα του, αν αποτελείται από κακούς μαθητές.

9.  Προσωπικά και οικογενειακά προβλήματα.

Πως μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου;

1. 1) Εκφράστε την ικανοποίηση σας για την προσπάθεια του, ακόμα και αν φέρνει μέτριους βαθμούς. Εστιάστε στα δυνατά σημεία του και πείτε του, ξανά και ξανά, ότι έχει τις δυνατότητες να τα καταφέρει καλύτερα.

2. Εστιάστε στην αγάπη για την γνώση και όχι στην βαθμοθηρία.

3. Δείξτε ενδιαφέρον για την μαθησιακή διαδικασία. Αντί να ενδιαφέρεστε μόνο για τους βαθμούς, ρωτήστε: “Τι καινούριο έμαθες σήμερα;”, “Τι ενδιαφέρον έμαθες και θα ήθελες να το ψάξεις παραπάνω”, “Πως πέρασες με τους συμμαθητές σου;”

4.  Δείξτε ότι η αμέριστη αγάπη και αποδοχή σας προς το παιδί δεν εξαρτάται από τους βαθμούς.  Δείξτε αναγνώριση και εκτίμηση για τις προσπάθειες του.

5. Ενθαρρύνετε την αυτονομία του. Μην λέτε “διαβάζουμε”, “γράφουμε εξετάσεις”, “πήραμε καλούς βαθμούς”: το σχολείο είναι υπόθεση του παιδιού.

6. Συζητήστε μαζί του, ήρεμα, για να καταλάβετε ποια θεωρεί ως αιτία της κακής του επίδοσης. Αφουγκραστείτε τα συναισθήματα του και προσπαθήστε να βρείτε, συνεργατικά, ένα πρόγραμμα συστηματικότερης προσπάθειας. Μην θεωρείτε ότι το πολύωρο διάβασμα οδηγεί νομοτελειακά στην καλή επίδοση: δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο.

7. Βοηθήστε το παιδί να διατηρήσει μια θετική άποψη για το σχολείο. Τονίστε την αυτοεκτίμηση του, ώστε να νιώθει ικανό.

8. Αν κατηγορεί συχνά τον δάσκαλο, διερευνήστε τις διαμαρτυρίες του και πράξτε αναλόγως. Αν δεν υπάρχει περίπτωση αδικίας, εξηγείτε του ότι δεν πρέπει να μεταθέτει τις ευθύνες του σε άλλους γιατί έτσι δε θα μπορέσει να βελτιωθεί.

9. Κρατήστε καλή επικοινωνία με τον δάσκαλο: μάθετε το διδακτικό του σύστημα, ζητήστε οδηγίες για να βοηθήσετε το παιδί.

10. Παρέχετε ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής και καλές συνήθειες ύπνου που θα το βοηθήσουν να είναι συγκεντρωμένο.

11. Παροτρύνετε το σε εξωσχολικές δραστηριότητες που τον ενδιαφέρουν και ενισχύστε την φιλομάθεια του.

12. Μην καθρεπτίζετε πάνω στο παιδί δικά σας απωθημένα και ανασφάλειες.

13. Μην πιέζετε/απειλείτε το παιδί γιατί θα προκληθούν τα αντίθετα αποτελέσματα.

14. Μην χρησιμοποιείτε αρνητικούς χαρακτηρισμούς και δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον του παιδιού, γιατί θα τα εσωτερικεύσει και θα πέσει θύμα της αυτοεκπληρούμενης προφητείας.

15. Μην το συγκρίνετε με άλλα παιδιά.

16. Μην κατηγορείτε τον δάσκαλο, το εκπαιδευτικό σύστημα, τον οποιονδήποτε άλλον γιατί το παιδί θα επαναπαύεται και θα βρίσκει διαρκώς δικαιολογίες.

17. Μην δέχεστε ότι “δεν τα παίρνει”. Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά ενδιαφέροντα και κλίσεις, οπότε είναι λογικό να μην είναι άριστος σε όλα. Ωστόσο, η ταμπέλα “δεν τα παίρνει”/ “έχει κλίση μόνο στο τάδε”, βάζει ταμπέλες στα παιδιά και τους δίνει πάτημα για κακή επίδοση.

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να καταλάβουμε ότι το σχολείο για τα παιδιά είναι το σημείο αναφοράς τους. Είναι το δεύτερο κοινωνικό περιβάλλον που εντάσσονται -μετά από αυτό της οικογένειας- και περνούν πολλές ώρες εκεί. Σε μεγάλο βαθμό, η αυτοεικόνα τους επηρεάζεται από την σχολική τους επίδοση και συχνά θεωρούν ότι η εξυπνάδα ή η αξία τους συνδέεται άμεσα με τους βαθμούς. Οι γονείς συχνά μιλούν για τους βαθμούς των παιδιών, ο περίγυρος πάντα ενδιαφέρεται για τις επιδόσεις και έτσι οι βαθμοί κυριαρχούν στην καθημερινότητα του παιδιού.

Ακόμα και οι κακοί μαθητές θα ήθελαν να έχουν καλούς βαθμούς, αλλά λίγοι κατανοούν ότι οι βαθμοί είναι μόνο μια μέτρηση της επιτυχίας και ότι υπάρχουν αρετές και δεξιότητες που δεν μπορούν να αξιολογηθούν, αλλά είναι εξίσου απαραίτητες. Άλλωστε, μόνη της η σχολική επιτυχία δεν οδηγεί στην επαγγελματική και προσωπική επιτυχία και αυτό είναι ένα μήνυμα που πρέπει να περάσουν οι γονείς από νωρίς. Αν εστιάσουμε μόνο στους βαθμούς, θα παραμελήσουμε άλλες πτυχές του παιδιού μας και μόνοι μας θα μπούμε εμπόδιο στην μελλοντική του επιτυχία.

Είναι εξαιρετικά άδικο να αξιολογούμε τα παιδιά μόνο από τους βαθμούς και να παραβλέπουμε την προσπάθεια, την πρόοδο και την βελτίωση που κάνουν. Άλλωστε, τα παιδιά μας δεν είναι μόνοι μαθητές: είναι γιοι και κόρες, φίλοι, αδέρφια, καλλιτέχνες, αθλητές και έχουν τόσα θετικά στοιχεία που συχνά μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα. Ας ενισχύσουμε ολόπλευρα τα παιδιά μας και οι βαθμοί θα βελτιωθούν!