Τις πταίει με το μάθημα της Έκθεσης;

21 / 01 / 2024 Ευαγγελία Ευσταθιάδου
Image

Μπήκε ο Γενάρης και μαζί με τα πρώτα χιόνια, ξεκίνησε η δεύτερη φάση της εντατικής προετοιμασίας των υποψηφίων για τις Πανελλαδικές. Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά για τον θεσμό των εξετάσεων, αλλά σήμερα θα ασχοληθούμε με το αγαπημένο μάθημα της Έκθεσης.

Τελικά τις πταίει;

Ένα βασικό πρόβλημα του μαθήματος είναι η έλλειψη πρωτοτυπίας. Οι ασκήσεις ειναι μηχανιστικές, “φιλολογίστικες” και δεν προάγουν την ουσιαστική γνώση ή κατανόηση του κειμένου. Οι ασκήσεις ανακυκλώνονται κάθε χρόνο και οι  εκφωνήσεις των εκθέσεων είναι διατυπωμένες με ουδέτερο και ηθικοδιδακτικό χρώμα που καθοδηγούν τις απαντήσεις και  δείχνουν ξεκάθαρα ποια είναι τα  “σωστά” επιχειρήματα. Συχνά, οι υποψήφιοι παραπονιούνται πως πρέπει να εκφραστούν σαν συντηρητικοί μεσήλικες για να αποδώσουν σωστά την έκθεση και μάλλον δεν έχουν άδικο.

Κάποιος καλοπροαίρετος θα έλεγε ότι αυτό είναι θετικό: οι εξετάσεις πρέπει να είναι κάπως αναμενόμενες γιατί τα παιδιά υφίστανται μεγάλη ψυχολογική πίεση και τρέμουν τις δυσάρεστες εκπλήξεις. Λάθος! Παρότι τα βοηθήματα είναι γεμάτα από τις ασκήσεις που πέφτουν, οι βαθμολογίες στο συγκεκριμένο μάθημα διαχρονικά είναι από μετριότατες ως απογοητευτικές. 

Άμεσο αποτέλεσμα της ελλειψης πρωτοτυπίας ειναι και ο τρόπος διδασκαλίας. Θεωρητικά, το μάθημα διδάσκεται με επεξεργασία ποικίλων θεμάτων γύρω από κάποια θεματική και ενδελεχή συζήτηση. Στην πραγματικότητα, ο χρόνος είναι πολύ περιορισμένος, τα δυνητικά θέματα αμέτρητα και η διδασκαλία γίνεται με σύντομη συζήτηση και μπόλικη μελέτη έτοιμων επιχειρημάτων ανά θέμα. Οι μαθητές πιέζονται να αποστηθίσουν επιχειρήματα και δυσκολες λέξεις, ενώ οποιοδήποτε θέμα συνδυαστικό ή ελάχιστα διαφορετικό προκαλεί άγχος και ανασφάλεια. 

Και πως να μην αγχώνονται; Μέχρι την Β΄Λυκείου οι μαθητές γράφουν ελάχιστες εκθέσεις, έχουν έρθει σε επαφή με περιορισμένα κείμενα και σε κατά κανόνα δεν έχουν διαβάσει ολόκληρα βιβλία. Πότε να εξασκηθούν στην κατανόηση κειμένου; Την τελευταία τους χρονιά, ενώ ο χρόνος μετράει αντίστροφα; Αναμενόμενα, λοιπόν, στρέφονται στις προκάτ επιχειρηματολογίες που σε τίποτα δεν θυμίζουν κείμενα γραμμένα από εφηβικό χέρι. 

 

 

Τι θα μπορούσε να γίνει λοιπόν; Ριζική αλλαγή στο μάθημα της Γλώσσας από την Α’ Δημοτικού. Το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι και κανείς δεν πρόκειται να μάθει κατανόηση και παραγωγή γραπτού λόγου, την τελευταία του σχολική χρονιά εν μέσω υψηλής πίεσης. 

Η καλλιέργεια λεξιλογίου και έκφρασης σχετίζονται άμεσα με τα γλωσσικά ερεθίσματα που δέχεται καθημερινά ένα άτομο. Σύμφωνα με τον αναδυόμενο γραμματισμό, εξασκούμαστε στην γραφή και την ανάγνωση από την πρώτη μέρα της ζωής και αυτό δεν ξεκινά στην Α΄Δημοτικού. Όσο περισσότερα κείμενα κάθε είδους διαβάζει κάποιος, τόσο καλύτερα εκφράζεται γραπτά και προφορικά. Οι έρευνες διαρκώς δείχνουν ότι οι Έλληνες δεν αγοράζουν βιβλία και την σημαντικότερη ευθύνη την έχει το σχολείο.

Με λίγα λόγια η λύση είναι προφανής: αποδέσμευση από το σχολικό βιβλίο. Η γλώσσα είναι ζωντανός οργανισμός και η κατανόηση και παραγωγή λόγου προϋποθέτει την κινητοποίηση του ενδιαφέροντος. Από το δημοτικό ακόμα, οι  μαθητές πρέπει να εξασκούνται με ποικίλα κείμενα: ολόκληρα λογοτεχνικά βιβλία κλασικά ή μοντέρνα, επιστημονικά κείμενα, άρθρα, κείμενα οδηγιών, κυριολεκτικά ό,τι είναι γραμμένο με λέξεις. 

Μέσα από επεξεργασία πληθώρας αυθεντικών κειμενικών ειδών, οι μαθητές έρχονται σε επαφή με καινούριο λεξιλόγιο, διαφορετικά στυλ γραφής και ενδιαφέρον περιεχόμενο που προάγει την κριτική σκέψη και τον διάλογο. Βιωματικά κατανοούν τις απαιτήσεις του κάθε κειμενικού είδους και προσαρμόζουν τη γραφή τους ανάλογα με το αναμενόμενο επικοινωνιακό αποτελεσμα. Η επεξεργασία των κειμένων μπορεί να είναι προφορική ή γραπτή μέσα από ασκήσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, debate, έρευνα για κάποιο θέμα. 

Επίσης, οι μαθητές οφείλουν να παράγουν ποικιλία κειμενικών ειδών σε πλαίσιο αυθεντικών επικοινωνιακών περιστάσεων: αρθρογραφία σε σχολικές εφημερίδες, ρητορικοί αγώνες, ομιλίες μαθητών σε σχολικές γιορτές, δημιουργία εκδηλώσεων ευαισθητοποίησης για κοινωνικά ζητήματα από τα ίδια τα παιδιά. Συναντήσεις με συγγραφείς, παρακολούθηση ταινιών και θεατρου, η λίστα δεν έχει τελειωμό. 

Με λίγα λόγια, διαρκής τριβή με το κείμενο που θα δώσει τα εργαλεία αλλά και την αυτοπεποίθηση ότι μπορούν να γράψουν ένα οποιοδήποτε στρωτό κείμενο με σωστά ελληνικά. Η γλώσσα δεν είναι μαθηματικά για να αντιμετωπίζεται με μεθοδολογίες. Η επιστροφή στην ουσία του μαθήματος, όχι μόνο θα βελτιώσει τις επιδόσεις αλλά θα διαμορφώσει αναγνώστες και συγγραφείς που δεν βαρυγκομούν όταν βλέπουν βιβλίο. Άτομα με δεξιότητες απαραίτητες για την ζωή, όχι μόνο για την είσοδο στο πανεπιστήμιο.

 

 

Ευαγγελία Ευσταθιάδου

Η Εύα ζει στην Θεσσαλονίκη, είναι απόφοιτη α) του τμήματος Φιλολογίας ΑΠΘ, β) του Παιδαγωγικού Δημοτικής Εκπαίδευσης ΑΠΘ και κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων γύρω από την εκπαίδευση. Όταν δεν βρίσκεται σε κάποια σχολική αίθουσα, γράφει στο Μελετώντας, χειρίζεται την σελίδα του στο facebook και βλέπει πολλές ταινίες. Θα ήθελε να ταξιδέψει σε κάθε γωνιά του πλανήτη και να διαβάσει όλα τα λογοτεχνικά βιβλία που έχουν τυπωθεί ποτέ.

Τα 12 "κλειδιά" του άριστα στην Έκθεση!

29 / 05 / 2017

Η Έκθεση διδάσκεται από το δημοτικό και παρόλα αυτά, ένα μεγάλο ποσοστό υποψηφίων γράφει στις Πανελλήνιες κάτω από την βάση. Τι μπορούμε να κάνουμε για να το αποφύγουμε αυτό;

Πως να γράψω σωστά μια πηγή στην ιστορία;

22 / 05 / 2017

Από Δ΄Δημοτικού, μέχρι Γ΄Λυκείου τα παιδιά διαβάζουν βιβλία ιστορίας γεμάτα πηγές. Γιατί όμως όταν καλούνται να αναλύσουν πηγή, αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία;

10 τρόποι για πειθαρχία στην τάξη. Εσείς τους ξέρατε;

16 / 08 / 2016

Παίρνουμε επτά 45λεπτα μαθήματα, 20+ μαθητές, μια μικρή σχολική τάξη & έναν δάσκαλο ή μια δασκάλα. Ανακινούμε καλά και ελπίζουμε η σχολική μέρα να προχωρήσει χωρίς μεγάλες δυσκολίες. Όνειρο θερινής νυκτός ή εφικτός στόχος;

Τα 8 "βήματα" προς το άριστα στα Αρχαία!

03 / 06 / 2017

Το καλοκαιράκι ξεκίνησε, οι Πανελλήνιες είναι μια ανάσα μακρυά και οι υποψήφιοι των Πανελληνίων ετοιμάζονται για την εξέταση των αρχαίων. Πώς μπορούμε να τους βοηθήσουμε;

Πώς να προετοιμαστώ για τις Πανελλήνιες;

11 / 04 / 2017

Το πιο σταθερό παράπονο των υποψηφίων για πανελλήνιες είναι ότι δε ξέρουν πώς να διαβάσουν. Συχνά, η Γ΄ Λυκείου είναι η πρώτη επαφή των περισσοτέρων με το απαιτητικό διάβασμα και νιώθουν να πνίγονται. Άραγε, πώς μπορούμε να βοηθήσουμε;

Αναδυόμενος γραμματισμός: πώς μαθαίνουμε ανάγνωση και γραφή;

26 / 03 / 2017

Εσείς ξέρατε ότι η εκμάθηση της γραφής και της ανάγνωσης ξεκινά πολύ πριν την Α’ δημοτικού με βιωματικό τρόπο;

Βρείτε μας στα Social!

Τελευταία Άρθρα

Εκπαιδευτικά ΝέαΓιατί κατρακύλησαν οι βάσεις της φιλοσοφικής;

Πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκαν οι βαθμοί και έγινε μεγάλο σούσουρο για τις βάσεις των τμημάτων της Φιλοσοφικής. Άραγε πέσαμε από τα σύννεφα ή ήταν κοινό μυστικό ότι εκεί θα καταλήγαμε;

10 / 08 / 2024

Γονείς και παιδίΤι να δηλώσω στο μηχανογραφικό;

Είμαστε λίγες μέρες πριν την έναρξη των πανελλαδικών και διάφορες ερωτήσεις βασανίζουν σταθερά τους υποψηφίους, ακόμα και τους πιο κατασταλαγμένος. Ποια σχολή να διαλέξω; Ποιο πανεπιστήμιο; Σίγουρα διάλεξα σωστά; Και αν τελικά δεν μου αρέσει;

25 / 05 / 2024

ΔιδακτικήΤις πταίει με το μάθημα της Έκθεσης;

Μπήκε ο Γενάρης και μαζί με τα πρώτα χιόνια, ξεκίνησε η δεύτερη φάση της εντατικής προετοιμασίας των υποψηφίων για τις Πανελλαδικές. Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά για τον θεσμό των εξετάσεων, αλλά σήμερα θα ασχοληθούμε με το αγαπημένο μάθημα της Έκθεσης.

21 / 01 / 2024

Γονείς και παιδίΠρώτη φορά στο Δημοτικό. Και τώρα τι;

Η Α’ Δημοτικού είναι μια ενδιαφέρουσα και πολύ σημαντική χρονιά για τους μικρούς μαθητές, αφού θέτει τις βάσεις για την σχολική πορεία τους. Άραγε, πως θα μπορούσε να γίνει ευκολότερη;

08 / 10 / 2020

ΠαιδαγωγικήΣκέψεις με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αναλφαβητισμού

Η 8η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε ως η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη του Αναλφαβητισμού το 1965  με πρωτοβουλία της UNESCO, κατά τη διάρκειας της Συνόδου της Τεχεράνης. Από το 1966, γιορτάζεται κάθε χρόνο την ημερομηνία αυτή.

16 / 09 / 2020