Τα 12 "κλειδιά" του άριστα στην Έκθεση!

Η Έκθεση είναι μάθημα σταθμός των μαθητικών χρόνων, αφού όχι μόνο εξετάζεται σε όλες τις τάξεις γυμνασίου- λυκείου αλλά  αποτελεί κοινό μάθημα για όλους τους υποψηφίους Πανελληνίων. Αν διδαχθεί σωστά, είναι το κατεξοχήν μάθημα που ασκεί τους μαθητές στην επιχειρηματολογία και τονώνει την κριτική τους ικανότητα. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι η πληθώρα των θεματικών που αναλύονται, δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να προβληματιστούν για ποικίλα θέματα και τους βάζει να σκεφτούν την θέση τους ως προς αυτά.

Φυσικά, ο τρόπος εξέτασης συχνά προάγει την παπαγαλία και την τυποποίηση στην επιχειρηματολογία, γιαυτό είναι απαραίτητο να γίνουν αλλαγές. Την ίδια στιγμή,  είναι ένα μάθημα όπου συχνά οι υποψήφιοι παίρνουν πολύ μέτριους βαθμούς και η αναβαθμολόγηση πάει σύννεφο. Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν, για να πάρουμε καλό βαθμό;

Πώς να γράψω καλή έκθεση: Οδηγίες προς ναυτιλλομένους:

• Καλή ανάγνωση. Με το που πάρουμε τα θέματα, κοιτάμε όλες τις ασκήσεις και διαβάζουμε το κείμενο όσες φορές χρειαστεί, μέχρι να νιώσουμε έτοιμοι.

• Υπολογίζουμε την ώρα. Η Έκθεση είναι το μάθημα που κάνει το τρίωρο της εξέτασης να φαίνεται λίγο. Ξέρουμε ήδη από την προετοιμασία πόσο περίπου μας παίρνει κάθε άσκηση, οπότε κοιτάμε που και που το ρολόι για να μη ξεφύγουμε.

• Γράφουμε τη περίληψη.  Στην περίληψη, καλό είναι η θεματική πρόταση να αναφέρεται στο θεματικό κέντρο του κειμένου. Στη συνέχεια, γίνεται παράθεση πληροφοριών ανά παράγραφο, αξιοποιώντας τους πλαγιότιτλους που ήδη έχουμε προνοήσει να βγάλουμε. Δε ξεχνάμε τις συνδετικές λέξεις και προσέχουμε τη ροή του κειμένου ώστε να είναι όσο πιο ευκολοδιάβαστο γίνεται. Φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν αντιγράφουμε προτάσεις του κειμένου, ούτε σχολιάζουμε τις απόψεις του συγγραφέα!

• Γράφουμε την ερώτηση ανάπτυξης παραγράφου. Σε αυτή την ερώτηση δίνεται μια φράση του κειμένου και ο υποψήφιος καλείται να την αναπτύξει σε περίπου 100 λέξεις. Αν η εκφώνηση ζητάει να χρησιμοποιηθεί η φράση ως θεματική πρόταση, την βάζετε αυτούσια και την αναπτύσσετε με λεπτομέρειες/σχόλια και κατακλείδα. Αν ζητηθεί μόνο η ανάπτυξη του περιεχομένου της φράσης, καλό είναι να βρείτε την φράση μέσα στο κείμενο, να κατανοήσετε το νόημα της και στη συνέχεια να γράψετε μια παράγραφο με δική σας θεματική πρόταση(που συνήθως παραφράζει την δοθείσα φάση), λεπτομέρειες/σχόλια και κατακλείδα. Θυμηθείτε: ο σχολιασμός της φράσης δεν είναι απαραίτητο να συμφωνεί με τις απόψεις του συγγραφέα. Άλλωστε, σκοπός της άσκησης είναι η αξιολόγηση της ικανότητας σύνταξης ενός ορθού επιχειρήματος με σωστή δομή.

• Γράφουμε την ερώτηση για συνοχή-συνεκτικότητα. Σε αυτή την άσκηση, πρέπει να βρεθεί η νοηματική σύνδεση είτε ανάμεσα σε παραγράφους είτε ανάμεσα σε προτάσεις μιας συγκεκριμένης παραγράφους(συνεκτικότητα). Επίσης, πρέπει να βρεθεί η σύνδεση προτάσεων ή παραγράφων με συνδέσμους, διαρθρωτικές φράσεις, αντωνυμίες, επανάληψη λέξεων ή νοηματική συγγένεια(συνοχή).

• Γράφουμε την ερώτηση με τους τρόπους πειθούς. Σε αυτή την άσκηση, ο υποψήφιος καλείται να εντοπίσει ποιος τρόπος πειθούς χρησιμοποιείται. Αν είναι επίκληση στην λογική, πρέπει να εντοπιστούν τα επιχειρήματα και να αναφερθούν προκείμενες και συμπέρασμα. Επίσης, πρέπει να εντοπιστούν τα τεκμήρια (αλήθειες, γεγονότα, στατιστικά στοιχεία) με παραπομπές σε χωρία του κειμένου εντός εισαγωγικών. Αν είναι επίκληση στην αυθεντία, εντοπίζουμε ποια είναι η αυθεντία και εξηγούμε τους λόγους που επιλέχθηκε. Αν είναι επίκληση στο συναίσθημα, πρέπει να εντοπιστεί το ευχάριστο ή δυσάρεστο γεγονός και να αναλυθούν οι τρόπου περιγραφής του π.χ ειρωνεία, χιούμορ, συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις.

• Γράφουμε την άσκηση με τους τρόπους ανάπτυξης παραγράφου. Οι τρόποι είναι: ορισμός, παραδείγματα, διαίρεση, σύγκριση- αντίθεση, αιτιολόγηση, αίτιο αποτέλεσμα, αναλογία, συνδυασμός μεθόδων(όταν υπάρχουν δυο ή παραπάνω). Αναφέρουμε ποιος τρόπος χρησιμοποιείται και με την βοήθεια χωρίων του κειμένου, το αποδεικνύυουμε. Προσοχή αν πέσει ορισμός ή διαίρεση!  Αν η παράγραφος αναπτύσσεται με διαίρεση, τότε πρέπει να εντοπιστεί η διαιρετέα έννοια, η διαιρετική βάση και τα είδη της διαίρεσης. Αν αναπτύσσεται με ορισμό, θα πρέπει να εντοπιστεί η οριστέα έννοια, το προσεχές γένος και η ειδοποιός διαφορά.

• Γράφουμε την άσκηση με τα συνώνυμα- αντώνυμα. Όσο εύκολη και αν είναι η λέξη, πρέπει να την εντοπίσετε μέσα στο κείμενο, ώστε να απαντήσετε με βάση το νόημα που έχει μέσα στην πρόταση. Αν η λέξη χρησιμοποιείται μεταφορικά, πρέπει να αντικατασταθεί με λέξη που ταιριάζει επακριβώς με τα συμφραζόμενα της πρότασης. Σε καμία περίπτωση δεν αλλάζουμε  το γένος, την πτώση, τον αριθμό, ούτε αντικαθιστούμε τα ουσιαστικά με επίθετα, ρήματα ή το αντίθετο.

• Κατανοούμε την εκφώνηση της έκθεσης. Αυτό είναι το δυσκολότερο και συνάμα το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της εξέτασης. Αρχικά, διαβάζουμε το θέμα και εντοπίζουμε το επικοινωνιακό πλαίσιο. Αν ζητηθεί άρθρο, βάζουμε τίτλο και υπογραφή ως αρθρογράφος. Προσοχή! Δεν βάζουμε πότε το ονοματεπώνυμο μας, αλλά υπογράφουμε με κάτι ουδέτερο όπως “μαθητής Γ΄ Λυκείου”. Αν ζητηθεί ομιλία, δε ξεχνούμε τον χαιρετισμό όπως π.χ “Αγαπητοί δάσκαλοι, γονείς και μαθητές” αλλά και την αποφώνηση με ευχαριστίες. Αν ζητηθεί επιστολή, πάλι δε ξεχνάμε τον χαιρετισμό όπως “Αγαπημένε μου φίλε” και την αποφώνηση “Σε χαιρετώ, ο φίλος σου”/ “Με τιμή, μαθητής Γ΄Λυκείου”. Προσοχή! Η λάθος χρήση προσφώνησης ή αποφώνησης μπορεί να κόψει κάμποσες μονάδες. Στην συνέχεια, διαβάζουμε προσεκτικά τα δεδομένα και δεν γράφουμε τυφλοσούρτη ό,τι ξέρουμε, αλλά μόνο ό,τι μας ρωτάνε. Αν π.χ το ερώτημα είναι “τρόποι δημιουργικής χρήσης του διαδικτύου στο πλαίσιο του σχολείου”, δεν γράφουμε οτιδήποτε σχετικό με το διαδίκτυο, ούτε μπλέκουμε άσχετους φορείς αγωγής.

• Κάνουμε σχεδιάγραμμα. Συνήθως, το θέμα έχει δυο υποερωτήματα, άρα είναι απολύτως βασικό να απαντηθούν και τα δυο με ίσο αριθμό παραγράφων ώστε να υπάρχει ισορροπία στην δομή του γραπτού. Να θυμάστε ότι στην έκθεση δεν παίρνουμε θέση, οπότε μια παραπάνω ανάπτυξη εντός σκέλους δείχνει προτίμηση, Σε ένα γρήγορο σχεδιάγραμμα γράφουμε αιτίες, συνέπειες, λύσεις, θετικά, αρνητικά σε λίστα. Γράφουμε ακόμα και τα απαραίτητα για το εκάστοτε επικοινωνιακό πλαίσιο, γιατί όσο προφανή και αν είναι, μέσα στο πανικό της εξέτασης μπορεί εύκολα να ξεχαστούν.

• Γράφουμε την έκθεση. Προσεκτικά, ώστε να μη βγούμε εκτός θέματος γράφουμε το κείμενο και επιδιώκουμε την χρήση συνδετικών λέξεων και ομαλών περασμάτων. Επίσης, προσέχουμε να μην γράφουμε τεράστιες προτάσεις ή λέξεις που δεν ξέρουμε. Καλύτερα να μιλάμε απλά και σωστά, παρά σύνθετα και λάθος! Κοιτάμε αν κρατήσαμε την ισορροπία στην ανάπτυξη των υποερωτημάτων και δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή σε ορθογραφικά και στίξη. Επίσης, αιτιολογούμε κάθε τι που λέμε γιατί στο μάθημα της Έκθεσης το σημαντικό δεν είναι τόσο η θέση μας όσο η πειστική αιτιολόγηση της.

• Ξαναδιαβάζουμε το γραπτό. Καλό είναι να ξαναδιαβάζουμε την κάθε άσκηση μόλις την γράψουμε και αν γίνεται άλλη μια φορά όταν γράψουμε κάνα δυο ασκήσεις ακόμα και έχουμε αλλάξει παραστάσεις. Αν αφήσουμε τις διορθώσεις για το τέλος, πολύ πιθανόν να μην προλάβουμε ή ακόμα χειρότερα να κάνουμε διορθώσεις πανικού. Ιδανικά, φροντίζουμε το γραπτό να είναι ευανάγνωστο και με λίγες μουντζούρες, γιατί έτσι προδιαθέτουμε θετικά τους διορθωτές.

Καλή επιτυχία σε όλους τους υποψήφιους που θα εξεταστούν στο μάθημα της Έκθεσης!

Τι άλλο μπορώ να διαβάσω σχετικά με τις Πανελλήνιες;

Τα 8 "βήματα" προς το άριστα στα Αρχαία!

Πως να γράψω σωστά μια πηγή στην ιστορία;

12 τρόποι για σωστή επανάληψη

Ποιοι είναι οι δέκα μεγαλύτεροι μύθοι για τις Πανελλήνιες;

Πως να προετοιμαστώ για τις Πανελλήνιες;

Πως μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου με τις Πανελλήνιες;

Πανελλήνιες: 8 βήματα για να γράψετε άριστα στην Έκθεση

Τι πρέπει να αλλάξει στο μάθημα της Έκθεσης;