Πανελλήνιες: 8 βήματα για να γράψετε άριστα την περίληψη στην Έκθεση

11 / 04 / 2018 Ευαγγελία Ευσταθιάδου
Image

Η πιο κλασσική άσκηση στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας είναι παράλληλα η πιο τρομαχτική Άραγε τι μπορούμε να κάνουμε για να τα πάμε καλά;

Η σύνταξη της περίληψης είναι μια άσκηση που τρομάζει τους υποψηφίους των Πανελλήνιων εξετάσεων. Οι μαθητές καλούνται να αποδώσουν περιληπτικά το περιεχόμενο ενός κειμένου, χωρίς να ξεπεράσουν ένα συγκεκριμένο όριο λέξεων. Το κείμενο πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα σημαντικά στοιχεία του κειμένου και να πληρεί όλα τα κριτήρια ύφους και δομής.

 

Η περίληψη είναι πονοκέφαλος για τους μαθητές γιατί η Γ΄ Λυκείου είναι για τους περισσότερους η πρώτη σοβαρή επαφή με αυτήν. Θεωρητικά, η περίληψη διδάσκεται από το δημοτικό  και οι μαθητές έχουν πλείστες ευκαιρίες εξάσκησης σε αυτήν. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι μαθητές γράφουν περιλήψεις αξιώσεων μόνο στην διάρκεια της προετοιμασίας για τις Πανελλήνιες.

 

Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν για να βοηθήσουμε τους νεαρούς υποψηφίους;


Οδηγίες προς ναυτιλλομένους

 

  • Κατανοώ την έννοια της περίληψης

    Η περίληψη αξιολογεί πολύ συγκεκριμένα πράγματα. Οι μαθητές πρέπει να δείξουν ότι είναι ικανοί να κατανοήσουν το περιεχόμενο και την δομή του κειμένου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να βρουν τα κεντρικά σημεία του κειμένου και να συνειδητοποιήσουν τον τρόπο σύνδεσης τους. Επίσης, δεν πρέπει να αλλοιώσουν το νόημα και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να σχολιάσουν τα γραφόμενα. Τέλος, το όριο των λέξεων πρέπει να τηρηθεί ακριβώς, με μια μικρή παρέκκλιση το πολύ 10 λέξεων.

  • Βγάζω πλαγιότιτλους

    Οι μαθητές διαβάζουν το κείμενο όσες φορές τους είναι απαραίτητο μέχρι να αποκτήσουν μια καλή κατανόηση του. Αν κάποια φράση είναι δυσνόητη προσπαθούν να την κατανοήσουν μέσα από τα συμφραζόμενα. Αφού διαβάσουν το κείμενο βγάζουν πλαγιότιτλους για όλες τις παραγράφους. Σε αυτό το σημείο μπορούν να αξιοποιηθούν οι θεματικές προτάσεις κάθε παραγράφου αφού συνήθως συμπυκνώνουν την ουσία της.

  • Βρίσκω την θεματική μου πρόταση

    Η πρώτη πρόταση του κειμένου καλό είναι να αποτυπώνει τι εξετάζει το κείμενο συνολικά. Έτσι, η εναρκτήρια φράση της περίληψης μπορεί να είναι  κάποια από τις παρακάτω: “Θέμα του κειμένου είναι..”, “Ο αρθρογράφος πραγματεύεται το θέμα του..”, “Το κείμενο διερευνά..”., “ Ο συγγραφέας αναφέρει/καταγράφει/υποστηρίζει/διαπιστώνει/θίγει/υπερασπίζεται/προσεγγίζει..”. Η συγκεκριμένη φράση πρέπει να δηλώνει το είδος του κειμένου, το σκοπό του, την στάση του συγγραφέα.

  • Συνδέω τους πλαγιότιτλους

    Αφού σιγουρευτεί ότι ο κάθε πλαγιότιτλος αντικατοπτρίζει την αντίστοιχη παράγραφο, ο μαθητής καλείται να τους συνδέσει σε ενιαίο κείμενο. Το συγκεκριμένο βήμα απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή γιατί δεν αρκεί μόνο η αναφορά των πληροφοριών αλλά και η επίτευξη συνοχής. Φυσικά, απαραίτητη είναι η χρήση των σωστών συνδετικών λέξεων και φράσεων που λειτουργούν ως ομαλά περάσματα ανάμεσα στις προτάσεις.

  • Πυκνώνω το κείμενο μου

    Ένα συχνό πρόβλημα προκύπτει όταν οι μαθητές ενώνουν τους πλαγιότιτλους και συνειδητοποιούν ότι προκύπτει μεγάλη περίληψη. Πώς μπορούμε να κόψουμε λέξεις χωρίς να αλλοιώσουμε το νόημα; Αρχικά, αντικαθιστούμε τα πολλά “και” με ασύνδετο σχήμα. Έπειτα, αντικαθιστούμε τις δευτερεύουσες προτάσεις με μετοχές ή ισοδύναμα ουσιαστικά, αντικαθιστούμε τις περιφράσεις με μονολεκτικούς τύπους, μετατρέπουμε την παθητική σε ενεργητική φωνή. Σβήνουμε παραδείγματα, επιθετικούς προσδιορισμούς και γράφουμε απολύτως κυριολεκτικά και καθόλου λογοτεχνικά. Φυσικά, δεν χρησιμοποιούμε λέξεις ή φράσεις του κειμένου.

  • Γράφω την κατακλείδα μου.

    Η τελευταία φράση της περίληψης καλό είναι να τονίζει τα τελικά συμπεράσματα του κειμένου και γιαυτό μπορεί να ξεκινά ως εξής: “Ο συγγραφέας καταλήγει/συμπεραίνει/προτείνει..”

  • Διαβάζω την περίληψη μου

    Οι μαθητές αφού ολοκληρώσουν την περίληψη, την ελέγχουν προσεκτικά αναφορικά με το ύφος, το λεξιλόγιο και την δομή. Διορθώνουν τυχόν λάθη σε ορθογραφία, σύνταξη ή σημεία στίξης και παρατηρούν αν κάπου επαναλαμβάνονται ώστε να επαναδιατυπώσουν. Φυσικά, προσέχουν να είναι ενιαίο κείμενο χωρίς παραγράφους ενώ δεν παραλείπουν να μετρήσουν μια μια τις λέξεις ώστε να σβήσουν αν ξεπέρασαν το καθορισμένο όριο. Μια καλή συμβουλή για να μην ξεφεύγουν από το όριο λέξεων είναι να μετρήσουν τις πρώτες 2-3 γραμμές και αφού δουν πόσες λέξεις έχει κάθε φράση να υπολογίσουν πόσες περίπου γραμμές θα πρέπει να καταλαμβάνει το κείμενο. Έτσι, δεν θα χρειάζεται να μετρούν λέξεις κάθε λίγο, αλλά δεν θα χάσουν και το όριο.  

  • Μεταφέρω την περίληψη μου στο καθαρό.

    Το αφήσαμε για το τέλος, αλλά είναι το σημαντικότερο βήμα από όλα. Στις πανελλήνιες ο χρόνος πιέζει και η Έκθεση είναι το κατεξοχήν μάθημα που οι περισσότεροι προλαβαίνουν οριακά τον χρόνο. Ωστόσο, η περίληψη καλό είναι να γράφεται πρώτα στο πρόχειρο αφού απαιτεί πολύ σβήσιμο και επαναδιατύπωση Άλλωστε, η μετάφραση δέκα σειρών στο καθαρό δεν αποτελεί σημαντική επιβάρυνση στο χρόνο και παράλληλα δίνει την ευκαιρία για ένα πιο ευανάγνωστο γραπτό.

 


Καλή επιτυχία!

 

Υ,Γ  Άραγε, μήπως η άσκηση της περίληψης είναι ένα απο αυτά που πρέπει να αλλάξουν στο μάθημα της Έκθεσης;

Ευαγγελία Ευσταθιάδου

Η Εύα ζει στην Θεσσαλονίκη, είναι απόφοιτη α) του τμήματος Φιλολογίας ΑΠΘ, β) του Παιδαγωγικού Δημοτικής Εκπαίδευσης ΑΠΘ και κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων γύρω από την εκπαίδευση. Όταν δεν βρίσκεται σε κάποια σχολική αίθουσα, γράφει στο Μελετώντας, χειρίζεται την σελίδα του στο facebook και βλέπει πολλές ταινίες. Θα ήθελε να ταξιδέψει σε κάθε γωνιά του πλανήτη και να διαβάσει όλα τα λογοτεχνικά βιβλία που έχουν τυπωθεί ποτέ.

Τα 12 "κλειδιά" του άριστα στην Έκθεση!

29 / 05 / 2017

Η Έκθεση διδάσκεται από το δημοτικό και παρόλα αυτά, ένα μεγάλο ποσοστό υποψηφίων γράφει στις Πανελλήνιες κάτω από την βάση. Τι μπορούμε να κάνουμε για να το αποφύγουμε αυτό;

Πως να γράψω σωστά μια πηγή στην ιστορία;

22 / 05 / 2017

Από Δ΄Δημοτικού, μέχρι Γ΄Λυκείου τα παιδιά διαβάζουν βιβλία ιστορίας γεμάτα πηγές. Γιατί όμως όταν καλούνται να αναλύσουν πηγή, αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία;

10 τρόποι για πειθαρχία στην τάξη. Εσείς τους ξέρατε;

16 / 08 / 2016

Παίρνουμε επτά 45λεπτα μαθήματα, 20+ μαθητές, μια μικρή σχολική τάξη & έναν δάσκαλο ή μια δασκάλα. Ανακινούμε καλά και ελπίζουμε η σχολική μέρα να προχωρήσει χωρίς μεγάλες δυσκολίες. Όνειρο θερινής νυκτός ή εφικτός στόχος;

Τα 8 "βήματα" προς το άριστα στα Αρχαία!

03 / 06 / 2017

Το καλοκαιράκι ξεκίνησε, οι Πανελλήνιες είναι μια ανάσα μακρυά και οι υποψήφιοι των Πανελληνίων ετοιμάζονται για την εξέταση των αρχαίων. Πώς μπορούμε να τους βοηθήσουμε;

Πώς να προετοιμαστώ για τις Πανελλήνιες;

11 / 04 / 2017

Το πιο σταθερό παράπονο των υποψηφίων για πανελλήνιες είναι ότι δε ξέρουν πώς να διαβάσουν. Συχνά, η Γ΄ Λυκείου είναι η πρώτη επαφή των περισσοτέρων με το απαιτητικό διάβασμα και νιώθουν να πνίγονται. Άραγε, πώς μπορούμε να βοηθήσουμε;

Αναδυόμενος γραμματισμός: πώς μαθαίνουμε ανάγνωση και γραφή;

26 / 03 / 2017

Εσείς ξέρατε ότι η εκμάθηση της γραφής και της ανάγνωσης ξεκινά πολύ πριν την Α’ δημοτικού με βιωματικό τρόπο;

Βρείτε μας στα Social!

Τελευταία Άρθρα

Εκπαιδευτικά ΝέαΓιατί κατρακύλησαν οι βάσεις της φιλοσοφικής;

Πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκαν οι βαθμοί και έγινε μεγάλο σούσουρο για τις βάσεις των τμημάτων της Φιλοσοφικής. Άραγε πέσαμε από τα σύννεφα ή ήταν κοινό μυστικό ότι εκεί θα καταλήγαμε;

10 / 08 / 2024

Γονείς και παιδίΤι να δηλώσω στο μηχανογραφικό;

Είμαστε λίγες μέρες πριν την έναρξη των πανελλαδικών και διάφορες ερωτήσεις βασανίζουν σταθερά τους υποψηφίους, ακόμα και τους πιο κατασταλαγμένος. Ποια σχολή να διαλέξω; Ποιο πανεπιστήμιο; Σίγουρα διάλεξα σωστά; Και αν τελικά δεν μου αρέσει;

25 / 05 / 2024

ΔιδακτικήΤις πταίει με το μάθημα της Έκθεσης;

Μπήκε ο Γενάρης και μαζί με τα πρώτα χιόνια, ξεκίνησε η δεύτερη φάση της εντατικής προετοιμασίας των υποψηφίων για τις Πανελλαδικές. Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά για τον θεσμό των εξετάσεων, αλλά σήμερα θα ασχοληθούμε με το αγαπημένο μάθημα της Έκθεσης.

21 / 01 / 2024

Γονείς και παιδίΠρώτη φορά στο Δημοτικό. Και τώρα τι;

Η Α’ Δημοτικού είναι μια ενδιαφέρουσα και πολύ σημαντική χρονιά για τους μικρούς μαθητές, αφού θέτει τις βάσεις για την σχολική πορεία τους. Άραγε, πως θα μπορούσε να γίνει ευκολότερη;

08 / 10 / 2020

ΠαιδαγωγικήΣκέψεις με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αναλφαβητισμού

Η 8η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε ως η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη του Αναλφαβητισμού το 1965  με πρωτοβουλία της UNESCO, κατά τη διάρκειας της Συνόδου της Τεχεράνης. Από το 1966, γιορτάζεται κάθε χρόνο την ημερομηνία αυτή.

16 / 09 / 2020