Νέο Λύκειο 2020: τι έχει αλλάξει;

Α΄ Λυκείου:

Στην Α' Λυκείου οι μαθητές θα διδάσκονται 9 μαθήματα γενικής παιδείας, συνολικής διάρκειας 33 ωρών την εβδομάδα, θα κάνουν 2 ώρες ερευνητικές εργασίες (projects) και θα μπορούν να επιλέξουν ένα μάθημα επιλογής που στα περισσότερα σχολεία είναι οι Εφαρμογές Πληροφορικής. 

Οι γραπτές προαγωγικές εξετάσεις στην Α ́ τάξη του Ημερήσιου Γενικού Λυκείου διεξάγονται ενδοσχολικά και περιλαμβάνουν όλα τα διδασκόμενα μαθήματα εκτός των μαθημάτων της Ερευνητικής Εργασίας και της Φυσικής Αγωγής, με κοινά θέματα για όλα τα τμήματα του ίδιου σχολείου, που ορίζονται αποκλειστικά από τους διδάσκοντες του μαθήματος, οι οποίοι αξιολογούν και τα γραπτά. 

Για την προαγωγή των μαθητών απαιτείται γενικός μέσος όρος τουλάχιστον εννέα και πέντε δέκατα (9,5), ο οποίος προκύπτει από τον Μ.Ο. των βαθμών ετήσιας επίδοσης του μαθητή όλων των γραπτώς εξεταζόμενων μαθημάτων.

Σημαντικές αλλαγές στην Α’ Λυκείου, δεν υπάρχουν.

Β΄ Λυκείου:

Στη Β' Λυκείου οι μαθητές θα διδάσκονται 10 μαθήματα γενικής παιδείας, συνολικής διάρκειας 30 ωρών, και θα παρακολουθούν μία από τις δύο ομάδες προσανατολισμού συνολικής διάρκειας 5 ωρών την εβδομάδα. Ομάδες προσανατολισμού ονομάζονται πλέον οι πάλαι ποτέ Κατευθύνσεις και πλέον είναι δυο: α) ανθρωπιστικές σπουδές με βασικά μαθήματα τα Αρχαία και τις Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών και οι β) Θετικές σπουδές με βασικά μαθήματα τα μαθηματικά και την Φυσική. 

Οι εξετάσεις πραγματοποιούνται όπως στην Α΄Λυκείου και ο τελικός βαθμός προκύπτει με τον ίδιο τρόπο.  

Γ ́ Λυκείου

Στην τελευταία σχολική τάξη, υπάρχουν 4 επιστημονικά πεδία:

• 1ο πεδίο: Ανθρωπιστικών σπουδών. Οι υποψήφιοι εξετάζονται στην Νεοελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, στα Αρχαία, την Ιστορία και την Κοινωνιολογία που αντικατέστησε τα Λατινικά.

• 2ο πεδίο: Θετικών σπουδών. Οι υποψήφιοι εξετάζονται στην Νεοελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, στα Μαθηματικά, στην Φυσική και την Χημεία.

• 3ο πεδίο: Σπουδές Υγείας. Οι υποψήφιοι εξετάζονται στην Νεοελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, στην Φυσική, την Χημεία και την Βιολογία.

• 4ο πεδίο: Σπουδές Οικονομίας και Πληροφορικής. Οι υποψήφιοι εξετάζονται στην Νεοελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, στα Μαθηματικά, τις Αρχές Οικονομίας και το ΑΕΠΠ. 

Δυο σημαντικές αλλαγές είναι ότι καταργούνται οι συντελεστές βαρύτητας αλλά και ότι οι υποψήφιοι θα επιλέγουν μόνο ένα επιστημονικό πεδίο, χωρίς δυνατότητα για δεύτερο με επιλογή πέμπτου μαθήματος. Έτσι, οι επιλογές σχολών είναι σημαντικά λιγότερες και η επιλογή του πεδίου πρέπει να γίνει μετά από σοβαρή έρευνα και σκέψη. Αυτό, ίσως είναι καλό πέρα από περιοριστικό, γιατί οι υποψήφιοι χάνουν  την δυνατότητα για πολλά μαξιλαράκια. Συχνά, οι υποψήφιοι που βγάζουν λιγότερα μόρια από τα προσδοκώμενα, καταλήγουν σε σχολές που ούτε είχαν σκεφτεί νωρίτερα, μόνο και μόνο για να μην καταλήξουν εκτός πανεπιστημιακού τμήματος.

Απολυτήριο

Για το ημερήσιο Γενικό Λύκειο προβλέπονται έξι υποχρεωτικά μαθήματα: το μάθημα των Θρησκευτικών (1 ώρα), το μάθημα της Φυσικής Αγωγής (2 ώρες) και τα τέσσερα μαθήματα των επιστημονικών πεδίων (6 ώρες έκαστο). Ο βαθμός της Φυσικής αγωγής δεν θα προσμετράται στο βαθμό των τετραμήνων και οι γραπτές ενδοσχολικές απολυτήριες εξετάσεις του Ιουνίου θα γίνονται στα τέσσερα μαθήματα των επιστημονικών πεδίων, τα ίδια στα οποία θα εξετάζονται στη συνέχεια όσοι επιλέξουν να συμμετάσχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις.

Η σημαντική νέα αλλαγή εντοπίζεται στον τρόπο επιλογής των θεμάτων των ενδοσχολικών εξετάσεων. Τα σχολεία θα χωριστούν σε ομάδες ανά Δήμο στις μεγάλες πόλεις και ανά Νομό στην επαρχία. Τα θέματα σε κάθε εξεταζόμενο μάθημα θα προετοιμάζονται από ομάδα διδασκόντων όλων των σχολείων ανά ομάδα και το τελικό διαγώνισμα θα προκύπτει μετά από κλήρωση ομάδας θεμάτων μέσα από τράπεζα θεμάτων. Έπειτα, τα θέματα θα στέλνονται ηλεκτρονικά στους μαθητές των σχολείων της συγκεκριμένης ομάδας και η εξέταση θα είναι δίωρη.

Επιτηρητές θα είναι καθηγητές δημόσιων σχολείων, όχι από το σχολείο των μαθητών, αλλά διαφορετικής ειδικότητας από το εξεταζόμενο μάθημα. Στα ιδιωτικά σχολεία οι επιτηρητές θα είναι ένας από το δημόσιο σχολείο και ένας από το ιδιωτικό σχολείο. Στο τέλος της εξέτασης, θα καλύπτονται τα στοιχεία των μαθητών και θα αποστέλλονται για βαθμολόγηση σε καθηγητές άλλου σχολείου. Αυτή η αλλαγή είναι πολύ σημαντική και δίνει αξία στο απολυτήριο του γενικού λυκείου, σταματώντας την υπερβολικά γενναιόδωρη βαθμολόγηση που παρατηρείται στην Γ΄ Λυκείου αλλά και την ευκολία των θεμάτων που πέφτουν στις ενδοσχολικές εξετάσεις. Είναι κοινό μυστικό ότι σε πολλά σχολεία η ύλη των ενδοσχολικών εξετάσεων απαρτίζεται από συγκεκριμένα υπογραμμισμένα κομμάτια, προεπιλεγμένες ερωτήσεις, σος θέματα. Ας ελπίσουμε ότι η νέα αλλαγή θα σταματήσει αυτό το κακό προηγούμενο.  

Ο βαθμός για κάθε γραπτώς εξεταζόμενο μάθημα θα προκύπτει με βαρύτητα 40% από την τελική ενδοσχολική εξέταση και 60% από τον μέσο όρο των βαθμών των δύο τετραμήνων. Για τα άλλα μαθήματα, ο τελικός βαθμός θα προκύπτει κατά 100% από τον βαθμό των δύο τετραμήνων. Ο βαθμός του απολυτηρίου θα προκύπτει από τον μέσο όρο όλων των μαθημάτων που θα διδάσκονται στην Γ ́ Λυκείου.

Εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο

Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Β’ Λυκείου (τον Ιούλιο), όλοι οι μαθητές που επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση υποχρεούνται να συμπληρώσουν μηχανογραφικό Α’ δήλωσης προτιμήσεων με 10 τμήματα στα οποία θα ήθελαν να φοιτήσουν. Ο αριθμός 10 είναι ενδεικτικός, αλλά σύμφωνα με το ΥΠΠΕΘ, ο αριθμός δεν μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερος ή μικρότερος. Η δήλωση είναι υποχρεωτική και όσοι δεν την υποβάλλουν χάνουν το δικαίωμα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με ή χωρίς πανελλαδικές εξετάσεις, για τη χρονιά αυτή.

Λίγες ημέρες μετά, με βάση τις προτιμήσεις των μαθητών και τον αριθμό εισακτέων που θα έχει αποφασιστεί ανά Τμήμα, θα προκύψει ένας αριθμός Τμημάτων για τα οποία ο αριθμός των προτιμήσεων θα είναι ίσος ή μικρότερος από τον αριθμό εισακτέων. Αυτά τα Τμήματα, στα οποία ο αριθμός των αιτήσεων υπολείπεται των διαθέσιμων θέσεων, ονομάζονται «Τμήματα ελεύθερης πρόσβασης» (ΤΕΠ). Τα υπόλοιπα Τμήματα, δηλαδή εκείνα στα οποία ο αριθμός των αιτήσεων υπερβαίνει τις διαθέσιμες θέσεις, ονομάζονται «Τμήματα πρόσβασης μόνο με πανελλαδικές εξετάσεις» (ΤΠΠΕ).  Οι μαθητές θα ενημερώνονται αν στην δική τους δήλωση συμπεριλαμβάνεται ένα τουλάχιστον ΤΕΠ ή αν όλα τα Τμήματα είναι ΤΠΠΕ.

Τον Φεβρουάριο, οι μαθητές που είχαν δηλώσει τουλάχιστον ένα τμήμα ΤΕΠ αποφασίζουν αν θα συμμετάσχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις ή αν προτιμούν να εισαχθούν σε ένα από τα ΤΕΠ που είχαν συμπεριλάβει στην αρχική τους δήλωση. Η δήλωση του Φεβρουαρίου είναι οριστική και δεσμευτική. Ο υποψήφιος που θα επιλέξει ΤΕΠ δεν μπορεί να αλλάξει γνώμη και να δώσει πανελλήνιες εκείνη την χρονιά. Συγκεκριμένα, ένας μαθητής που είχε τουλάχιστον ένα ΤΕΠ στη δήλωση του Ιουλίου μπορεί:

(α) να επιλέξει εισαγωγή σε ΑΕΙ μέσω πανελλαδικών εξετάσεων, χάνοντας το δικαίωμα πρόσβασης σε κάποιο από τα ΤΕΠ που είχε δηλώσει ή,

(β) να επιλέξει ένα από τα ΤΕΠ που είχε συμπεριλάβει στη δήλωση του Ιουλίου, οπότε εισάγεται στο Τμήμα αυτό, χωρίς πανελλαδικές, με μόνη προϋπόθεση την απόκτηση του απολυτηρίου της Γ ́ Λυκείου.

Όσον αφορά την τελική βαθμολογία, για τους μαθητές που θα διαγωνιστούν στις πανελλαδικές ο βαθμός των πανελλαδικών εξετάσεων θα διαμορφωθεί κατά 90% από τον μέσο όρο των βαθμών τους στα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα και κατά 10% από τον βαθμό του απολυτηρίου. Η ποσόστωση αυτή προτείνεται να ισχύσει το πρώτο έτος εφαρμογής του νέου συστήματος, δηλ. στις πανελλαδικές εξετάσεις του 2020. Όσο το σύστημα καθιερώνεται και ενισχύεται, το ποσοστό του βαθμού του απολυτηρίου θα αυξάνεται σταδιακά.

Το μεγάλο θετικό που προκύπτει από αυτές τις αλλαγές, είναι ότι από τον Ιούλιο της Β΄ Λυκείου, οι μαθητές θα γνωρίζουν αν μπορούν να μπουν σε τμήματα ΤΕΠ μόνο με το απολυτήριο τους. Είναι αλήθεια ότι οι πανελλήνιες εξετάσεις ως διαδικασία ψυχοφθόρα που απαιτεί πολύ κόπο και στοχοπροσήλωση δεν είναι για όλους. Το μεγάλο λάθος του συστήματος είναι πως όλα τα παιδιά δίνουν ίδια θέματα είτε στοχεύουν σε σχολές των 19000+ είτε των 10.000 μορίων. Είναι σαφές ότι θα έπρεπε να υπάρχει κάποιου είδους διαβάθμιση ή διαφοροποίηση στον τρόπο αξιολόγησης και όχι η τυποποιημένη συγκέντρωση όλων κάτω από την ομπρέλα ενός πεδίου. Επίσης, πέρα από το Απολυτήριο θα μπορούσαν να αξιολογούνται και άλλα προσόντα των παιδιών μέσα από ένα πορτφόλιο υποψηφίου. Οι ειδικές διατάξεις για παιδιά που διακρίνονται σε αθλητικές ή ακαδημαϊκές διοργανώσεις είναι πολύ σημαντικές αλλά αφορούν πολύ μικρό αριθμό μαθητών. Όμως, ένα πορτφόλιο υποψηφίου που περιγράφει την προσωπική και μαθητική πορεία ενός παιδιού, θεωρώ ότι αποτυπώνει καλύτερα τις δεξιότητες και τις ικανότητες του. Μακάρι κάποτε να γίνει. 

Όταν λοιπόν οι υποψήφιοι δηλώσουν οριστικά τον Φεβρουάριο αν θα επιλέξουν τμήμα ΤΕΠ, αναδιαμορφώνονται οι αρχικές θέσεις εισακτέων που είχαν ανακοινωθεί το καλοκαίρι. Έτσι, αν το καλοκαίρι το τμήμα Χ είχε ανακοινώσει ότι θα δεχθεί 100 εισακτέους, θα πρέπει να αφαιρέσει από αυτόν τον αριθμό τις θέσεις που δηλώθηκαν τον Φεβρουάριο και να αφήσει τις υπόλοιπες ανοιχτές προς διεκδίκηση μέσω πανελληνίων εξετάσεων. Έτσι, αν το συγκεκριμένο τμήμα δηλωθεί από 20 υποψηφίους τον Φεβρουάριο, αυτό σημαίνει ότι περισσεύουν 80 θέσεις προς διεκδίκηση. 

Σε αυτό το σημείο πρέπει να υπογραμμίσουμε πόσο σοβαρή απόφαση είναι η οριστική επιλογή ενός τμήματος ΤΕΠ ήδη από τον Φεβρουάριο. Δεν μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις για το ποιες σχολές θα χαρακτηριστούν ΤΕΠ αλλά εύλογα μπορούμε να υποθέσουμε ότι αρκετές από αυτές θα είναι σχολές χαμηλής ζήτησης τις οποίες δεν παρακολουθούσαν ούτε αυτοί που πέρασαν εκεί ως τελευταία επιλογή με τις πανελλήνιες. Μπορεί να ακούγεται αυστηρή ή δυσοίωνη η πρόβλεψη μου, αλλά πρέπει να υπογραμμιστεί σε όλους τους τόνους ότι η απόφαση για οριστικοποίηση τμήματος ΤΕΠ δεν μπορεί να παρθεί αψήφιστα. Πρέπει να αποδεσμευτουμε επιτέλους από την λογική “σχολή να είναι και ό,τι ναναι”. Δεν είναι όλα τα τμήματα ίδια, δεν έχουν όλα τα πτυχία την ίδια βαρύτητα και είναι κρίμα να χαθούν χρόνια εξαιτίας λάθος επιλογών. Όσο προχωρά αυτό το κείμενο, διαφαίνεται έντονα πόσο απαραίτητη είναι η στελέχωση όλων των σχολείων με συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού. Υπάρχει σοκαριστική άγνοια γύρω από τις Πανελλήνιες και αυτό πρέπει να σταματήσει,.

Το άρθρο βγήκε ογκώδες γιατί οι αλλαγές δεν είναι ουδόλως λίγες. Υπάρχουν καλά στοιχεία, αναμένουμε να δούμε την εφαρμογή τους και ελπίζουμε σε γενικευμένη αναμόρφωση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Η εκπαίδευση δεν είναι μόνο οι συντελεστές βαρύτητας ή τα πεδία, αλλά είναι μια ολοκληρωμένη, πολυεπίπεδη προσπάθεια που ξεκινά από την προσχολική ηλικία και για 12 χρόνια χτίζει την προσωπικότητα του παιδιού και το προετοιμάζει για την ενήλικη ζωή. Ας απαιτήσουμε περισσότερα!