Γιατί η Ελλάδα διώχνει τα παιδιά της;

Προετοιμάζει όντως η Ελληνική εκπαίδευση για μία αγορά εργασίας «εκπλήρωσης ονείρων»; Βοηθάει τους νέους και τις νέες να τα πραγματοποιήσουν; Ή προετοιμάζει για μία συνθήκη φυσιολογικής ανεργίας, κατακερματισμού ονείρων και «αποτέφρωσης» του ίδιου του εργατικού δυναμικού/πληθυσμού της;

Χρόνια τώρα, νέοι και νέες από όλη την Ελλάδα φεύγουν στο εξωτερικό για επιπλέον σπουδές, για καλύτερες ευκαιρίες εργασίας, για μία καλύτερη ποιότητα ζωής και ένα καλύτερο μέλλον. Δεν δέχονται τη φυσιολογική και αυτονόητη μορφή που έχει λάβει η ανεργία στη χώρα μας και απλά κυνηγούν τα όνειρά τους. Μας μαθαίνουν πως το να βγούμε μετά από τέσσερα χρόνια σπουδών και να δουλεύουμε για 3,60 την ώρα (στην καλύτερη περίπτωση) σε κάτι τελείως άσχετο από αυτό που σπουδάσαμε, είναι κάτι φυσιολογικό, κάτι αυτονόητο. Γιαυτή την αγορά εργασίας προετοιμάζουν τους νέους και τις νέες. Ανακυκλώνονται τα παιδιά μας στις ίδιες και ίδιες σχολές, γίνονται όλοι γιατροί, δάσκαλοι, δικηγόροι, οικονομολόγοι και τελικά, δουλεύουν όλοι μαζί στην ίδια καφετέρια. Μας προετοιμάζουν για μία αγορά εργασίας, που δεν υπάρχει.

Ίσως να τους έχουν μάθει, να τους έχουν περάσει στον «σκληρό τους δίσκο», πως ένα πτυχίο με «ανώτερο» τίτλο είναι καλό να υπάρχει, ακόμη και αν απλώς στέκεται περήφανα σα κορνίζα στο τοίχο του γραφείο. Ίσως να φταίει και ο ίδιος ο κορεσμός των επαγγελμάτων, που η κοινωνία τους έμαθε (ή και πίεσε υποσυνείδητα) να «επιλέξουν». Ίσως να φταίνε τα πρότυπα της οικογένειας ή και της ίδια της κοινωνίας που μεγαλώνουν. Μπορεί να πιεστήκαν από το περιβάλλον αυτό, επηρεασμένοι από τη πεποίθηση, πως το πτυχίο μπορεί να τους εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον από το παρόν και το παρελθόν τους. Το δικό τους και των γονιών τους.

Ας μιλήσουμε όμως λίγο και για το φαινόμενο της κοινωνικής αναπαραγωγής. Στη καπιταλιστική κοινωνία, η κοινωνική αναπαραγωγή ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από την άρχουσα τάξη. Η άρχουσα τάξη, το «κράτος», είχε τη τάση, σχεδόν από πάντα, να προμηθεύεται έτοιμα εργατικά χέρια από τις κατώτερες κοινωνικές ομάδες, «από τις αγροτικές, οικιακές κοινωνίες που διαθέτουν ακόμη γαίες για την επιβίωσή τους και τη διατροφή των παιδιών τους, ακόμη και σε περιόδους μη απασχόλησης», όπως μας λέει ο Claude Meillassoux.

Οι μεγαλογιατροί, μεγαλοδικηγόροι κ.ο.κ, φροντίζουν τα παιδιά τους και τα παιδιά των παιδιών τους, να επιλέξουν το ίδιο επάγγελμα με αυτούς, ώστε να έχουν έτοιμη δουλειά, «όνομα» και δύναμη στην αγορά εργασίας.  Οι υπόλοιποι, της μικρομεσαίας τάξης, αν τύχει να αποκτήσουν μεγάλο τίτλο, είτε παλεύουν σε μάχη «ένας εναντίων όλων», είτε φεύγουν έξω. Ουσιαστικά, η ίδια η εξουσία είναι εκείνη που δεν αφήνει τα παιδιά να αξιοποιήσουν το πολυπόθητο τίτλο που απέκτησαν από τις πανεπιστημιακές σχολές.

Μεγαλωμένοι σε ένα σχολείο που αναπαράγει τις ήδη υπάρχουσες νόρμες, τις ίδιες πορείες στη πυραμίδα της κοινωνίας, σε ένα σχολείο που βασίζεται στο μορφωτικό, κοινωνικοπολιτισμικό και οικονομικό κεφάλαιο των γονέων, κουράστηκαν. Κουράστηκαν να βλέπουν τους ήδη προνομιούχους να εκπληρώνουν τα όνειρά τους και ψάχνουν τον τρόπο να ξετυλίξουν το περιτύλιγμα των ίσων ευκαιριών και της δωρεάν εκπαίδευσης που με περηφάνια διακηρύσσει η ελληνική κοινωνία και αυτοί που την διοικούν. Κουράστηκαν να βλέπουν να δίνονται ευκαιρίες σε ανθρώπους με «brand name», απλά και μόνο λόγω του «brand» και όχι σε ανθρώπους «no name» με ικανότητες. Δε φεύγουν, τους διώχνουν.

Δε φεύγουν λοιπόν, γιατί είναι εγωιστές, δε φεύγουν γιατί «έχει καλύτερα πανεπιστήμια έξω». Φεύγουν γιατί τους διώχνουν, φεύγουν για να εκπληρώσουν τα όνειρά τους, όχι τα όνειρα που κάνουν οι άλλοι γι αυτούς.

Όσους δεν έχουν καταφέρει να διώξουν, ίσως τους βρεις να παλεύουν με κάποιο δεύτερο πτυχίο, με κάποιο μεταπτυχιακό στο πανεπιστήμιο (ίσως) της πόλης τους. Ίσως πάλι τους βρεις να τα έχουν παρατήσει, και να έχουν ξεχάσει και οι ίδιοι τον τίτλο τους. Ίσως γυρνώντας από τη ξενιτιά, να τους βρεις να έχουν εκπληρώσει και το όνειρό τους. Ποτέ δε ξέρεις τι μπορεί να πετύχει η ψυχή ενός ονειροπόλου.