Σεξουαλική κακοποίηση παιδιών: Τι μπορώ να κάνω; (Μέρος Β΄)

Τι μπορώ να πω;

1. “Υπάρχει κάτι που θέλεις να μου πεις;”

 2. “Έχεις πρόβλημα και χρειάζεσαι βοήθεια;”

 3. “Αν νιώθεις άσχημα για κάτι, καλό είναι να το συζητήσεις”

 4. "Σε νοιάζομαι και μπορώ να υποσχεθώ ότι θα βοηθήσω με όποιον τρόπο μπορώ. Δεν χρειάζεται να κρατάμε τέτοια μυστικά και ίσως χρειαστεί να ζητήσουμε παραπάνω βοήθεια”.

 5. “Ξέρω ότι ήταν δύσκολο να μου μιλήσεις για αυτό, αλλά δεν είναι δίκαιο που έπρεπε να κρατάς τέτοιο μυστικό”.

 6. “Λυπάμαι πολύ για ό,τι συνέβη, αλλά θυμήσου ότι δεν ήταν δικό σου λάθος. Δεν είσαι κακός άνθρωπος επειδή σου συνέβη κάτι άσχημο”.

 7. “Ξέρω ότι δεν σε πίστεψαν όταν το αποκάλυψες, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν θα σε πιστέψω και εγώ”.

Σε κάθε περίπτωση, η πρόληψη είναι καλύτερη από την θεραπεία και από νωρίς πρέπει να καλλιεργούμε την αυτοεκτίμηση του παιδιού ώστε να νιώθει δυνατό. Δεν πρέπει να φοβόμαστε να ζητάμε συγγνώμη ή να δείχνουμε ότι κάναμε λάθος ώστε να μάθουν ότι και οι ενήλικες κάνουν λάθος. Επίσης, πρέπει να μάθουμε στο παιδί να λέει όχι, να μη δέχεται αγγίγματα που το κάνουν να νιώθει άσχημα και να μη φοβάται να μιλήσει αν κάτι δεν του αρέσει.

Τα παιδιά πρέπει να κατανοήσουν ότι έχουν αξία σαν άτομα και ότι δεν πρέπει να δέχονται τίποτα που τους προσβάλει ή τους στενοχωρεί, ακόμα και αν προέρχεται από άτομα που γνωρίζουν και αγαπούν. Είναι ουσιώδες να νιώθουν ότι υπάρχει δίαυλος επικοινωνίας και ότι σε περίπτωση ανάγκης θα ακούσετε προσεκτικά χωρίς να θεωρείτε ότι λέει ψέματα ή υπερβολές.

Πως μπορώ να ενημερώσω τα παιδιά για την σεξουαλική κακοποίηση;

1. Μιλήστε από νωρίς στα παιδιά για τα μέρη του σώματος. Χρησιμοποιείστε τις κανονικές ονομασίες, ώστε τα παιδιά να μπορούν να εξηγήσουν τι έπαθαν. Η αποκλειστική χρήση υποκοριστικών λέξεων προσδίδει έναν μανδύα ντροπής στα ζητήματα που αφορούν τα γεννητικά όργανα και την σεξουαλική επαφή, με αποτέλεσμα τα παιδιά να δυσκολεύονται στην έκφραση αποριών και προβληματισμών.

2. Εξηγήστε στα παιδιά ότι μερικά σημεία του σώματος είναι ιδιωτικά και πάντα τα καλύπτουμε με ρούχα, εκτός αν χρειαστεί να πάμε στο γιατρό για κάποιο ιατρικό ζήτημα. Σε μεγαλύτερες ηλικίες μιλάμε και για τις περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης από γιατρούς. Διευκρινίστε στα παιδιά ότι δεν πρέπει να αφήνουμε να μας αγγίζουν στα ιδιωτικά μέρη και ούτε εμείς αγγίζουμε άλλων. Επίσης, απαγορεύονται οι φωτογραφίες και τα βίντεο τέτοιου είδους. Σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας εξηγούμε τους κίνδυνους της διαδικτυακής πορνογραφίας και του διαμοιρασμού ακατάλληλου υλικού.

3. Εξηγήστε τα παιδιά ότι δεν πρέπει να κρατάνε μυστικά που σχετίζονται με μέρη του σώματος ακόμα και αν ο θύτης τους έχει απειλήσει με οποιονδήποτε τρόπο. Δώστε τους να καταλάβουν ότι μπορούν να λένε όχι και να φεύγουν αν νιώθουν ότι κάτι δεν πάει καλά.

4. Εξηγήστε ότι ποτέ δεν θα μπλέξουν ή κατηγορηθούν για ό,τι συνέβη ακόμα και αν υπήρξαν αντίθετες διαβεβαιώσεις από τον θύτη. Το παιδί δεν ευθύνεται ποτέ για την κακοποίηση.

5. Εξηγήστε ότι ο θύτης μπορεί να είναι κάποιο άτομο που εμπιστεύεται και αγάπα, παιδί ή ενήλικος. Πολύ συχνά, οι γονείς μιλούν για τους “κακούς ανθρώπους” σαν να είναι ο Τζόκερ από το Μπάτμαν, αλλά στην πραγματικότητα ο θύτης είναι άνθρωπος σαν όλους τους άλλους, πολύ συχνά υπεράνω πάσης υποψίας. Δεν πρέπει να αισθάνονται υποχρεωμένοι να προστατεύσουν το θύτη, όποιος και αν είναι. Είναι τρομακτικό, αλλά σε ποσοστά 70-90% ο θύτης είναι άτομο γνωστό στο παιδί και σε 33- 50% των περιπτώσεων πρόκειται για μέλος της οικογένειας.

6. Μιλήστε για το θέμα ξανά και ξανά, χωρίς διάθεση δαιμονοποίησης ή δημιουργίας πανικού. Δεν θέλουμε να δημιουργήσουμε φοβισμένα παιδιά, παρά μόνο ενημερωμένα και συνειδητοποιημένα.

Τι χρειάζεται ένα παιδί που έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά;

Το παιδί που έχει κακοποιηθεί έχει δεχθεί ένα τεράστιο πλήγμα στην εμπιστοσύνη του προς τους άλλους, ιδιαίτερα έντονο αν η οικογένεια του έχει εμπλακεί στην κακοποίηση ή στην απόκρυψη της. Το παιδί νιώθει πληθώρα αρνητικών συναισθημάτων και βαθιά έλλειψη αυτοεκτίμησης γιατί δεν κατάφερε να εκφράσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του.

Τα αρνητικά συναισθήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν με ψυχολογική υποστήριξη γιατί αλλιώς θα διογκωθούν και μπορεί να οδηγήσουν σε ψυχικές διαταραχές, παραβατική συμπεριφορά, προβλήματα στις σεξουαλικές σχέσεις, αποστροφή για το σώμα και τον αισθησιασμό. Οι πληγές δεν επουλώνονται εύκολα, οπότε η κατάλληλη ψυχολογική στήριξη είναι απαραίτητη για να μπορέσει να επεξεργαστεί τα γεγονότα και να τα αφήσει πίσω του.

Θυμηθείτε! Η σεξουαλική κακοποίηση δεν συμβαίνει μόνο σε άλλους(17% κοριτσιών και 7-8% αγοριών, θα κακοποιηθούν σε κάποια φάση της ζωής τους), σε παραμελημένα παιδιά ή σε αυτά που αναπτύσσονται πρόωρα. Κάθε παιδί είναι εν δυνάμει θύμα και γιαυτό πρέπει να συζητάμε αυτά τα θέματα ώστε να το προφυλάξουμε από πληθώρα σωματικών, διανοητικών, συναισθηματικών τραυμάτων. Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην αγάπη και στην ασφάλεια για να μπορέσει να αναπτυχθεί ομαλά και να χτίσει υγιείς σχέσεις. Είναι ντροπή που στην εποχή μας ακόμα κρύβεται η σεξουαλική κακοποίηση για τον φόβο του στίγματος και πολλές περιπτώσεις δεν καταγγέλλονται ποτέ. Είναι καιρός να σπάσουμε τον κύκλο της σιωπής!

Υλικό για διάβασμα:

• Helping the Sexually Abused Child: εδώ
• Σεξουαλική κακοποίηση: Τι μπορούν να κάνουν γονείς, εκπαιδευτικοί, κοινωνία και παιδιά: εδώ
• 10 Ways to Teach Your Child the Skills to Prevent Sexual Abuse: εδώ
• Σεξουαλική κακοποίηση. Χρήσιμες πληροφορίες για εκπαιδευτικούς: εδώ
• An Epidemiological Overview of Child Sexual Abuse: εδώ
• How victim age affects the context and timing of child sexual abuse: applying the routine activities approach to the first sexual abuse incident: εδώ
• Behavioural consequences of child abuse: εδώ