Πώς να μεγαλώσουμε παιδιά με ενσυναίσθηση

Πολύς λόγος γίνεται στις μέρες μας για την συναισθηματική νοημοσύνη δηλαδή την ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει και να κατανοεί τόσο τα δικά του συναισθήματα όσο και των άλλων, να τα διαχειρίζεται αποτελεσματικά και να δημιουργεί συνεχώς κίνητρα για τον εαυτό του. Βασική προϋπόθεση ύπαρξης της συναισθηματικής νοημοσύνης στον άνθρωπο είναι η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης. Ενσυναίσθηση είναι η συναισθηματική ταύτιση με την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου, και η κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων του.

Εξηγείστε στα παιδιά σας τα συναισθήματα των άλλων

Φροντίστε καθημερινά να τους ερμηνεύετε τα συναισθήματα σας. Για παράδειγμα, εάν το παιδί σας, σας δει να κλαίτε εξηγήστε του τον λόγο και μην φοβηθείτε να πείτε πως είστε στεναχωρημένοι. Είναι συχνό φαινόμενο οι γονείς να θέλουν να φαίνονται άτρωτοι στα μάτια των παιδιών τους και έτσι να κρύβουν τα συναισθήματα τους λέγοντας ψέματα. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά δαιμονοποιούν την θλίψη και αρνούνται να την νιώσουν κάνοντας αντιπερισπασμούς. Θυμηθείτε να τους εξηγείτε πως η εξωτερίκευση της θλίψης είναι μια υγιής διαδικασία απαραίτητη για την ψυχική υγεία. Η ίδια διαδικασία καλό θα ήταν να ακολουθείται και για τα ευχάριστα συναισθήματα όπως για παράδειγμα το γέλιο ή το κλάμα από χαρά.

Παίξτε παντομίμα συναισθημάτων

Διαφοροποιείστε το κλασικό παιχνίδι και υποδυθείτε τα συναισθήματα! Εξηγείστε στο παιδί πως πρέπει να φτιάξει μία ιστορία στο μυαλό του την οποία πρέπει να την δραμματοποιήσει μόνο με εκφράσεις του προσώπου και την γλώσσα του σώματος. Με αυτό τον τρόπο θα μάθει να εκφράζεται σωστά το ίδιο αλλά ταυτόχρονα να «διαβάζει» και τη συναισθηματική κατάσταση των γύρω του ανεξάρτητα απο τον λεκτικό κώδικα επικοινωνίας δηλαδή τα λόγια.

Πείτε μπράβο σε κάθε συναισθηματική πράξη

Στην καθημερινότητα τα παιδιά κάνουν υποσυνείδητα πράξεις ευγενικές και συμπονετικές που ίσως δεν αντιλαμβάνονται την σπουδαιότητα τους. Κάθε φορά που συμβαίνει το παραπάνω εκφράστε την χαρά σας και τονίστε την σπουδαιότητα της πράξης χρησιμοποιώντας τα συναισθήματα. Για παράδειγμα: «Είμαι χαρούμενη που έδωσες το κουλούρι σου στον συμμαθητή σου που δεν είχε φάει πρωινό και για αυτό σε αγκάλιασα μόλις μου το είπες. Η κίνηση αυτή ήταν ευγενική και φανερώνει πως είσαι ένα καλό και συμπονετικό παιδί που ενδιαφέρεσαι για τον ασθενέστερο, είμαι περήφανος/η για σένα»

Ρωτήστε το πώς αισθάνεται

Πολλές φορές λόγω της πιεστικής καθημερινότητας οι γονείς ξεχνάνε να ρωτούν στα παιδιά τους πώς αισθάνονται. Μην υποτιμάτε ποτέ τα προβλήματα των μικρών παιδιών επειδή φαντάζουν ασήμαντα στον κόσμο των μεγάλων. Θυμηθείτε πόσες φορές ακούμε την φράση «Αχ παιδί μου τα προβλήματα σου να είχα» Κάθε φορά που ένα παιδί λέει το πρόβλημα του στον γονέα του και εκείνος δείχνει πως δεν τον νοιάζει, εκείνο μπερδεύεται. Ταυτοχρόνως, νιώθει υποχρεωμένο να σταματήσει να είναι θλιμμένο διότι ο γονέας του δεν του το επιτρέπει!

Τονίστε πως η απάθεια δεν είναι αποδεκτή

Πολλές φορές τα παιδιά είναι σκληρά και δεν αντιλαμβάνονται πως η συμπεριφορά τους πληγώνει τους άλλους. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν αναγνωρίζουν τα συναισθήματα και δεν καταλαβαίνουν  τα αρνητικά συναισθήματα που δημιουργούν στους άλλους. Σε αυτή την περίπτωση ο γονέας οφείλει να εξηγήσει στο παιδί πως δεν είναι αποδεκτό να μην συναισθάνεται τους υπόλοιπους. Για παράδειγμα, εάν το παιδί σας ζηλέψει το καινούριο παιχνίδι της μικρής του αδερφής και το σπάσει, καλό θα ήταν να το ρωτήσετε πως αισθάνεται. Έπειτα μέσα από διάλογο μπορείτε να του εξηγήσετε πως οι άνθρωποι είναι καλό να χαίρονται με την χαρά των άλλων και πως δεν είναι αποδεκτό να θέλουν ή να καταστρέφουν τα πράγματα των άλλων.

Αντιδράστε στην απάθεια

Είναι σημαντικό να αντιδράτε κάθε φορά που το παιδί σας φέρεται με απάθεια. Αν λοιπόν βλέπετε ψυχρές συμπεριφορές παρόλο που έχετε κάνει πράξη όλα τα παραπάνω, τότε ίσως είναι η ώρα το παιδί να δεχτεί συνέπειες για τη ανάρμοστη συμπεριφορά του. Για παράδειγμα, εάν το παιδί σας δεν θέλει να μοιραστεί τα παιχνίδια του με τον αδερφό  του τότε μαζέψτε τα και τονίστε πως σε αυτό το σπίτι μοιραζόμαστε και όποιος δεν ακολουθεί αυτη την τακτική δέχεται τις συνέπειες. Η συνέπεια φυσικά είναι να μη παίξει ούτε εκείνο. Αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι πως θα είναι καλό να μην λυγίσετε απο τις φωνές ή τα κλάματα του, διότι έτσι θα πάρει το μήνυμα πως οι κανόνες δεν είναι ισχυροί και πως ο συναισθηματικός εκβιασμός πιάνει!

 Διδάξτε τους την ευγνωμοσύνη και τον εθελοντισμό

Ο καλύτερος τρόπος ώστε να μεγαλώσετε ένα παιδί με ενσυναίσθηση είναι να του λέτε καθημερινά πως είστε ευγνώμονες για όσα έχετε, πως είστε πλήρεις και χαρούμενοι με την οικογένεια σας και πως τα συναισθήματα και οι άνθρωποι είναι σημαντικότεροι από τα υλικά αγαθά. Τονίστε την σπουδαιότητα του εθελοντισμού και πάρτε μέρος σε εθελοντικές πράξεις ώστε να μάθει την έννοια της συμπόνιας, της στήριξης, της αλληλεγγύης και της ικανοποίησης έπειτα από μία ανιδιοτελή πράξη.

Κάθε φορά που νιώθετε κουρασμένοι από την καθημερινότητα και άθελά σας ξεχνάτε να δώσετε την πρέπουσα σημασία στη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού σας να θυμάστε πως οι πιο πετυχημένοι άνθρωποι δεν είναι απαραίτητα όσοι αριστεύουν στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο αλλά αυτοί που είναι πλήρεις και γεμάτοι αυτοπεποίθηση ώστε να κυνηγήσουν τα όνειρα τους και να πετύχουν.

“Σκληρός, άκαρδος κόσμος,

που δεν άνοιξε ποτέ μιαν ομπρέλα

πάνω απ’ το δέντρο που βρέχεται” - Τάσος Λειβαδίτης