Μπορείς να αναγνωρίσεις τα προβλήματα συμπεριφοράς ενός παιδιού;
Ένα παιδί μπορεί να είναι άτακτο, άλλο πολύ ήσυχο, ένα τρίτο νευρικό και φοβισμένο. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά από μόνα τους δεν προκαλούν ανησυχία. Τι γίνεται όμως αν εμφανίζονται συνδυαστικά με κάποια άλλα στοιχεία;
Με το παρόν άρθρο επιδιώκουμε να ενημερώσουμε γονείς και εκπαιδευτικούς για τις διάφορες μορφές προβληματικής συμπεριφοράς , ώστε να γίνει ευκολότερα η αναγνώριση τους. Σε αυτή τη φάση, θα ασχοληθούμε με την γενική κατηγοριοποίηση των προβλημάτων συμπεριφοράς και σε επόμενα άρθρα θα προχωρήσουμε σε ενδελεχή ανάλυση κάθε κατηγορίας.
Η κατηγοριοποίηση των προβλημάτων συμπεριφοράς με βάση την κλινική προσέγγιση βασίζεται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχιατρικών Διαταραχών της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρείας, το οποίο είναι το επικρατέστερο διαγνωστικό σύστημα στις Ηνωμένες Πολιτείες και χρησιμοποιείται σε όλο το κόσμο. Το εν λόγω εγχειρίδιο είναι αναλυτικό ως προς την παρουσίαση των συμπτωμάτων κάθε διαταραχής αλλά θεωρείται δύσχρηστο στο σχολικό πλαίσιο.
Πολύ πιο εύχρηστη για εκπαιδευτικούς είναι η κατηγοριοποίηση των συμπεριφορών προβλημάτων με βάση την εμπειρική προσέγγιση που βασίζεται στο Σύστημα Achenbach για Εμπειρικά Βασισμένη Αξιολόγηση(ΣΑΕΒΑ) και στο Ερωτηματολόγιο Διαπροσωπικής Και Ενδοπροσωπικής Προσαρμογής.
H κατηγοριοποίηση του ΣΑΕΒΑ
Α. Εσωτερικευμένα Προβλήματα
- Άγχος/ Κατάθλιψη: Το παιδί κλαίει πολύ, εμφανίζει φοβίες, είναι νευρικό, είναι τελειομανές, αισθάνεται ότι δεν το αγαπούν, νιώθει ασήμαντο, αισθάνεται πολλές ενοχές, σκέφτεται την αυτοκτονία.
- Απόσυρση/ Κατάθλιψη: Το παιδί δεν εκφράζει χαρά, προτιμά να είναι μόνο, είναι απομονωμένο, δεν έχει ενέργεια, είναι δειλό.
Β. Εξωτερικευμένα Προβλήματα
- Παραβίαση κανόνων: Το παιδί κάνει χρήση αλκοόλ και ουσιών, βρίζει, λέει ψέματα, κλέβει, φεύγει από το σπίτι, κάνει σκασιαρχείο, κάνει κακές συναναστροφές, προκαλεί φασαρίες και βανδαλισμούς, σκέφτεται πολύ το σεξ.
- Επιθετική συμπεριφορά: Το παιδί είναι ανυπάκουο σε έντονο βαθμό, είναι επιθετικό, μπλέκει σε καυγάδες, καταστρέφει πράγματα, φωνάζει πολύ, είναι επιθετικό, εμφανίζει εναλλαγές διάθεσης και συναισθημάτων, είναι καχύποπτο, εκνευρίζεται εύκολα και απειλεί τους άλλους.
Γ. Σύνδρομα που δεν περιλαμβάνονται στις παραπάνω κατηγορίες
- Κοινωνικά προβλήματα: Το παιδί είναι εξαρτημένο, αισθάνεται μόνο, δεν τα πάει καλά στις κοινωνικές συναναστροφές, αισθάνεται ότι όλοι είναι εναντίον του και προτιμά να κάνει παρέα με μικρότερα παιδιά.
- Προβλήματα σκέψης: Το παιδί έχει έμμονες σκέψεις και ιδέες, αυτοτραυματίζεται, ακούει ήχους/ φωνές, βλέπει πράγματα που δεν υπάρχουν, κάνει νευρικές κινήσεις, έχει ρουτίνες, αντιμετωπίζει προβλήματα ύπνου.
- Προβλήματα Προσοχής: Αυτά τα προβλήματα χωρίζεται σε δυο κατηγορίες: 1. Απροσεξία: το παιδί φέρεται ανώριμα, δεν συγκεντρώνεται, βρίσκεται σε σύγχυση, ονειροπολεί, δυσκολεύεται με τις οδηγίες, είναι απρόσεκτο, είναι κακός μαθητής. 2. Υπερκινητικότητα- Παρορμητικότητα: Το παιδί δεν μπορεί να σταθεί ακίνητο, είναι ανεύθυνο, ενοχλεί τους άλλους, μιλάει πού, διαταράσσει την τάξη, καυχιέται.
Τα ερωτηματολόγια είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο για όποιον έχει απορίες για την συμπεριφορά ενός παιδιού. Με την βοήθεια τους μπορεί να γίνει μια προκαταρτική αναγνώριση της προβληματικής συμπεριφοράς η οποία βασίζεται στην εμπειρική παρατήρηση του παιδιού από τον γονιό ή τον εκπαιδευτικό.
Μην ξεχνάτε ότι τα δεδομένα που προκύπτουν από την εμπειρική προσέγγιση είναι πολύτιμά γιατί διευκολύνουν το έργο του ειδικού που θα πραγματοποιήσει τον κλινικό έλεγχο και την κατάρτιση του προγράμματος παρέμβασης.
Υλικό για διάβασμα:
Ευαγγελία Ευσταθιάδου
Η Εύα ζει στην Θεσσαλονίκη, είναι απόφοιτη α) του τμήματος Φιλολογίας ΑΠΘ, β) του Παιδαγωγικού Δημοτικής Εκπαίδευσης ΑΠΘ και κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων γύρω από την εκπαίδευση. Όταν δεν βρίσκεται σε κάποια σχολική αίθουσα, γράφει στο Μελετώντας, χειρίζεται την σελίδα του στο facebook και βλέπει πολλές ταινίες. Θα ήθελε να ταξιδέψει σε κάθε γωνιά του πλανήτη και να διαβάσει όλα τα λογοτεχνικά βιβλία που έχουν τυπωθεί ποτέ.
